De drukpers is de belangrijkste uitvinding ooit

Geen uitvinding is zo waardevol als de drukpers, volgens de bezoekers van Kennislink. En daarmee troeft het bij de verkiezing van belangrijkste uitvinding ooit de transistor (nummer 2) en penicillinepil (nummer 3) af. Kennislink stond de afgelopen maanden vanwege zomertentoonstelling ‘De Uitvindfabriek’ in Science Center Nemo in het teken van uitvindingen.

12 september 2013

Dankzij de boekdrukkunst was het niet langer een tijdrovend monnikenwerk om teksten te kopiëren. Boeken, pamfletten en wetenschappelijke werken konden veel makkelijker worden gefabriceerd. Daardoor werden belangrijke werken, waarvan soms maar weinig exemplaren waren, eenvoudiger vermenigvuldigd en bewaard voor latere generaties. Bovendien konden gedrukte teksten veel eenvoudiger verspreid worden. Het is lastig te overschatten hoe zeer dit de kennisontwikkeling en -overdracht ten goede kwam. De drukpers, uitgevonden door Johannes Gutenberg rond 1450, werd hierom gekozen tot meest waardevolle uitvinding met 234 stemmen.

Een foto van een drukpers. — De belangrijkste uitvinding ooit: de drukpers.Flickr, Thomas Hawk via CC BY-NC 2.0

De Uitvindfabriek

De afgelopen maanden konden bezoekers hun stem uit brengen. Hoge ogen gooiden ook de transitor (188) en de penicillinepil (120). De redactie van Kennislink had een top tien gemaakt waarop mocht worden gestemd, die ook bij de zomertentoonstelling ‘De Uitvindfabriek’ van Science Center Nemo te zien was. Daar gingen natuurlijk op de redactie de nodige discussie aan vooraf. We besloten alleen fysieke uitvindingen te selecteren, omdat die gekoppeld konden worden aan een uitvinder. Bovendien voegden we een aantal uitvindingen samen. Onder transistor viel bijvoorbeeld ook de computer en het internet. En onder de klok GPS. Toegegeven, het kostte ook de redactie hoofdbrekens om tot een top tien te komen. Ondanks warme pleidooien voor het riool en de fluit haalden ze de lijst niet.

Ook bekende Nederlanders gaven aan wat volgens hen de meest waardevolle uitvindingen zijn. Waaronder Eurocommissaris Neelie Kroes, Klokhuispresentator Maurice Lede en dj Patricia van Liempt. Zij noemde bijvoorbeeld vindingen die persoonlijke problemen aanpakken zoals de tampon en IVF. Kroes koos voor innovaties die mensen meer vrijheden geven, waaronder de mobiele telefoon en het vliegtuig. Kijk ze hier allemaal terug. Bovendien zijn op Kennislink nog fictieve interviews met tien uitvinders, zoals Alexander Fleming en Nikola Tesla, te vinden.

Close-up van een draaiknop van een transistor. — Nummer twee: de transistorDreamstime, rechtenvrij

Dat niet iedereen het met onze top tien en de uiteindelijke winnaar de drukpers eens zou zijn, bleek ook al snel. Nadat we de verkiezing hadden uitgeschreven konden bezoekers namelijk niet alleen stemmen, maar er ook over discussiëren. En daarbij vielen de verschillende voorliefdes voor bepaalde innovaties op. Met name over uitvindingen die wij hadden gemist volgens onze lezers.

De discussie

Er werd bijvoorbeeld veel gepleit voor het riool als meest waardevolle vinding. Onder andere door Edu van Dijk: “De meest effectieve uitvinding lijkt mij het riool, dit voorkwam meer sterfgevallen dan alle medicijnen en ziekenhuizen bij elkaar en maakte de technische, de sociale (stedelijke) evolutie en o.a. wetenschap in deze tijd mede mogelijk :-)”

Een groep kleurrijke plastic mokken met smileygezichten erop. — Weinig stemmen voor plastic.Wikimedia Commos, Rlevente via CC BY-SA 4.0

Veel bezoekers benadrukten ook het belang van het schrift. Dat door de redactie, net als andere in reacties genoemde uitvindingen, werd toegevoegd aan onze originele top 10. Uiteindelijk werd het schrift zelfs gedeeld vierde met 59 stemmen. Of is het eigenlijk zelfs een winnaar? Want door de eerste plaats van de drukpers wint het schrift ook een beetje. “Iedere uitvinding rust op voorgangers. Er is geen drukpers mogelijk zonder schrift”, schreef Robert van de Veen terecht. Datzelfde geldt uiteraard voor andere innovaties. Zoals ‘jch’ schrijft: ‘zonder stroom geen transistor. Geen transistor>geen pc>geen automatisering, telefoons, tv etc.” Opvallend weinig stemmen gingen trouwens uit naar de telefoon, plastic en het conservenblik. Terwijl de impact daarvan erg groot is.

Al die vindingrijkheid leidde ook tot een aantal fascinerende bespiegelingen. Zoals deze van RR:” De belangrijkste uitvinding is de uitvinding zelf. De mogelijkheid van de mens om steeds meer zijn eigen bestaan te bepalen, in goede of kwade zin. Het leidt uiteindelijk tot óf zijn ondergang óf tot het (bijna) alles bepalende wezen.”

Voor wie zich wil blijven verdiepen in uitvindingen en de tentoonstelling ‘De Uitvindfabriek’ in Science Center Nemo heeft gemist is er goed nieuws. De tentoonstelling verhuist naar Continium in Kerkrade en is daar vanaf 12 oktober te zien.