Naar de content

De Nederlandse Wildernis

Een cover van het boek: De nieuwe wildernis. Grote natuur in een klein land.
Een cover van het boek: De nieuwe wildernis. Grote natuur in een klein land.
De Nieuwe Wildernis, Ruben Smit

“Grote natuur in een klein land.” Met deze leus trok de Nederlandse natuurfilm ‘De Nieuwe Wildernis’ afgelopen jaar volle zalen. Ruben Smit en zijn team trakteerden de Nederlandse bioscoopbezoeker op prachtige beelden van uitgestrekte graslanden, gevaarlijke moerassen en on-Nederlandse vergezichten. De beelden van de grote kuddes paarden, herten en runderen in Oostvaardersplassen misstaan niet naast de indrukwekkende landschappen van de Everglades of het Krugerpark… Zie je wel: Nederland heeft ook échte natuur!

Een tijdje geleden keek ik uit over de hoofdrolspeler van de film ‘De Nieuwe Wildernis’. De Oostvaardersplassen, een mislukte polder waar nu getracht wordt om ‘oernatuur’ te recreëren, strekte zich voor mij uit. Ik zag de Konikspaarden lopen. De duizenden ganzen die druk gakkend tussen de rietvelden landden, terwijl de herten zich uit de voeten maakten.

Maar ik zag meer! Ik zag in de verte Lelystad liggen en achter mij Almere, verbonden door hoogspanningskabels. De horizon werd gevormd door dijken met daar bovenop rijen van bewegende koplampen. Elke paar minuten keek ik op van een rommelend geluid en zag een felgele NS-trein het landschap doorsnijden. Om mij heen stonden tientallen mensen. Ik kon mij deze beelden niet herinneren uit de film. Een wazige hoogspanningsmast en een verdwaalde schaatser misschien, maar voor de rest ongerepte natuur. Geen bebouwing en geen verkeer. Waar waren de boswachters, de jagers, de forenzen en de dagjesmensen? De mens was vakkundig uit de productie weggesneden. Is natuur mét de mens dan geen echte natuur? Geen echte wildernis?

Zonder mens geen Terschellinger Boschplaat

 Wikimedia Commons via CC BY SA 3.0

Menselijke invloed

Als vegetatieonderzoeker kom ik op veel plekken in Nederland. Plekken die wij Nederlandse natuur noemen. En overal waar ik kom, zie je de invloed van de mens. En juist door die invloed is er natuur ontstaan die wij behouden en als heel waardevol beschouwen. De bloemrijke hooilanden in Zuid-Limburg, de meest soortenrijke gebieden in ons land, waren er nooit geweest als er geen boeren waren.

De uitgestrekte kwelders en kronkelende slenken op de Terschellinger Boschplaat waren er nooit geweest als de mens geen stuifdijk had aangelegd. Zonder steden waren er geen muurvegetaties, laat staan, muurhagedissen in Nederland. Zonder dorstige Randstad waren onze duinen al lang volgebouwd. Zonder de mens was er nooit een polder aangelegd in het IJsselmeer, waar nu de Oostvaardersplassen op liggen. Nederland is een door mensen gemaakt en gevormd land; net als zijn natuur.

Échte wildernis

Wat zou het mooi zijn om de Nederlandse natuur eens écht te zien. Want ook tussen onze stoeptegels, in onze sloten en tussen het graan op de akkers is een wildernis te vinden. Misschien geen grote kuddes die denderend over de vlakte galopperen. Maar de verhalen over de seizoenen, en over eten en gegeten worden, komen op alle schalen voor. Kijk eens hoe het roodborstje in de achtertuin gepassioneerd zijn territorium verdedigt, hoe margrieten in de berm met de zon meedraaien en hoe, boven een weiland, een valk rustig wacht tot de woelmuis zijn kop boven de grond uitsteekt. Met op de achtergrond Nederland, zoals Nederland is. Best uniek toch?

ReactiesReageer