Naar de content

Laat scholieren in bed liggen

Een jong meisje slaapt op een bed.
Een jong meisje slaapt op een bed.
Wikimedia Commons via CC BY SA 2.0

Middelbare scholieren hebben vaak een slaaptekort omdat ze later gaan slapen maar tegelijkertijd meer slaap nodig hebben dan volwassenen. Een uur later beginnen op school kan veel problemen voorkomen.

34 minuten

Toen twee Amerikaanse scholen in 2016 aankondigden hun starttijd te verlaten, waren onderzoekers van University of Washington en Salk Institute for Biological Studies er snel bij. Ze wilden onderzoeken of een latere begintijd een positieve uitwerking heeft op de nachtrust van jongeren. Op 12 december 2018 publiceerden zij hun resultaten in Science Advances. Het bleek dat het verschuiven van deze tijd van 7:50 naar 8:45 een grote impact had. De leerlingen sliepen langer wanneer zij minder vroeg op hoefde. Daarnaast werden de tijdsverschillen tussen opstaan in het weekend en door de weeks minder groot.

Deze grote impact komt volgens onderzoekers Gideon Dunster, Luciano de la Iglesia, Miriam Ben-Hamo en Claire Nave omdat het biologische ritme van jongeren anders is dan dat van volwassenen. Qua ritme voelt half acht voor jongeren hetzelfde als half zes voor volwassenen zou doen. Niet de ideale tijd om actief aan schoolwerk te beginnen en goed op te letten. De begintijd van school is daardoor erg belangrijk voor de prestaties van leerlingen. * Dunster et al., Sleepmore in Seattle: Later school start times are associated with more sleep and better performance in high school students, Science Advances, DOI:10.1126/sciadv.aau6200

Toen eind augustus de scholen weer begonnen, deed de American Academy of Pediatrics een dringende oproep aan alle Amerikaanse scholen waar kinderen van 10 tot 18 jaar les hebben: Verlaat de eerste les naar half 9 of later. Slechts 15% van de scholen begint nu op dat gewenste tijdstip. In Amerika zijn starttijden van half 8 heel normaal. De gemiddelde starttijd is 7:59 uur ’s ochtends. Doordat leerlingen vaak ook nog met de schoolbus moeten reizen, staan ze erg vroeg op. Helaas vallen ze vaak niet voor elf uur in slaap, waardoor 87% van de _high school_-studenten niet aan de 8,5 tot 9,5 uur slaap komen die ze nodig hebben.

Een jong meisje slaapt op een bed.
Wikimedia Commons via CC BY SA 2.0

Essentiële slaap

Gelukkig beginnen de meeste scholen in Nederland en België niet zo vroeg als in Amerika. Toch blijkt uit het Vlaamse EASI sleep onderzoek, dat bijna de helft van de Belgische jongeren tussen de 15 en 18 jaar een chronisch slaaptekort heeft. Dat is verontrustend want scholieren hebben hun slaap hard nodig om de volgende dag alert te zijn, naar school te kunnen rijden, toetsen te kunnen maken en nieuwe informatie op te kunnen nemen. Slaap is essentieel voor de ontwikkeling van de hersenen. Wie te weinig slaapt, heeft kans op emotionele- en gedragsproblemen, zoals agressie en depressie.

Ons lichaam heeft een interne biologische klok: het circadiaanse ritme dat ongeveer over 24 uur loopt. Hierdoor willen we ’s nachts slapen en zijn we overdag wakker. Jongeren hebben van nature een verlate slaap- en waakdrempel. Met andere woorden: ze kruipen later hun bed in en hebben de neiging later op te staan. Bij jongens is dit effect nog iets sterker dan bij meisjes. Waarom het slaapritme van jongeren opschuift, is nog niet bekend. Het kan zijn dat het te maken heeft met de hersenontwikkeling. Want rond iemands twintigste vervroegt het slaapritme weer, en dit is ook het moment dat de hersenen min of meer ontwikkeld zijn.

Slaperig van de melatonine

Door het verschoven slaapritme, krijgen middelbare scholieren de kans niet om hun benodigde slaapuren te maken. De meeste jongeren lukt het niet om voor 11 uur ’s avonds in slaap te vallen. Onderzoek heeft aangetoond dat adolescente hersenen pas rond 11 uur ’s avonds het slaaphormoon melatonine beginnen af te geven en dat het hormoon tot na zonsopkomst rondgepompt wordt. Als de wekker bij een Nederlandse scholier om 7 uur gaat, is het voor zijn gevoel nog middenin de nacht. Voor een Amerikaanse scholier die om kwart voor 7 of eerder al in de schoolbus moet zitten, is dat nog veel erger. Door de melatonine is hij of zij nog hartstikke slaperig.

Een zwarte auto is op een boom in gereden. De auto is zwaar beschadigd.

Onderzoek toonde aan dat er veel minder auto-ongelukken gebeuren als leerlingen later mogen beginnen.

Wikimedia Commons

Minder ongelukken

Dat later beginnen zijn vruchten afwerpt, concludeerden onderzoekers van de Universiteit van Minnesota in februari van dit jaar. Ze zagen dat er 65-70% minder auto-ongelukken gebeuren als scholen tussen 8 en 8.55 uur beginnen in plaats van voor 8 uur. De studie bekeek de gegevens van 9000 middelbare scholieren tussen de 16 en 18 jaar die naar een school gingen die de starttijd verlaat had. Veel Amerikaanse jongeren van die leeftijd rijden zelf naar school omdat de afstanden groot zijn en omdat je in Amerika op je 16e een rijbewijs mag halen. Naast een vermindering in het aantal auto-ongelukken, haalden de leerlingen betere cijfers en was er minder verzuim.

Naast een latere starttijd zou het scholieren ook kunnen helpen om ’s avonds niet meer tot laat achter de computer te zitten of met hun telefoon bezig te zijn. Hierdoor zijn zij vaak niet ontspannen genoeg om te gaan slapen. Uit het Vlaamse EASI sleep onderzoek bleek dat 18,5% van de jongeren een half uur of meer nodig heeft om in slaap te vallen. Mogelijk speelt melatonine ook hier een rol. Computers en telefoon produceren een grote hoeveelheid (blauw) licht en dit kan de productie van het slaaphormoon onderdrukken. Televisies zijn minder schadelijk omdat die op grotere afstand staan.

Of de Amerikaanse scholen zich wat aan zullen trekken van de oproep is de vraag. Veel ouders zien het niet zitten want door de latere starttijden is er minder tijd voor sport of bijbaantjes na school. Bovendien zijn ouders sceptisch of hun kinderen het extra uur wel zullen gebruiken om te slapen, of dat ze gewoon nog later naar bed gaan. Er is maar één manier om er achter te komen…

Bronnen:
ReactiesReageer