Oudste gravering ooit gevonden op Javaanse mossel

De ontdekking van de patronen biedt een nieuwe blik op de evolutie van menselijk gedrag. “Tot nu toe werd aangenomen dat het maken van dit soort graveringen voorbehouden was aan de moderne mens (Homo sapiens) die vanaf ongeveer 100.000 jaar geleden in Afrika leefde”, zegt José Joordens, archeologe aan de Universiteit Leiden en de hoofdauteur van het artikel. Wat de functie of betekenis is van de graveringen, is echter een raadsel.

Slim en handig

Uit de manier waarop de Homo erectus de zoetwatermosselen destijds openmaakte blijkt dat deze vroege mensachtige behoorlijk slim en handig was; Hij boorde hiervoor met een scherp voorwerp -waarschijnlijk een haaientand – een gat in de mossel, precies op aanhechtingsplek van de spier die de schelpkleppen gesloten houdt. De onderzoekers troffen dergelijke gaten aan bij meer dan 50 van de ruim 150 onderzochte schelpen. De Homo erectus at de mossel op, en maakte van de schelpen vervolgens werktuigen zoals messen.

Archieven

De gegraveerde schelp werd niet ontdekt op het strand van Java, maar in de archieven van het museum Naturalis in Leiden. Al sinds het einde van de 19e eeuw beschikt dit museum over honderden fossiele schelpen en botten van de vindplaats Trinil op Java in Indonesië, daar ooit opgegraven door de Limburgse arts en onderzoeker Eugène Dubois. De zigzag-patronen zijn alleen bij strijklicht zichtbaar, hetgeen de reden zal zijn geweest dat Dubois ze zelf over het hoofd zag. Op het moment dat de Javamens de krassen maakte waren de schelpen donkerbruin, en moeten de patronen als duidelijke witte strepen te zien geweest zijn, schrijven de onderzoekers.