Nederlanders leven langer door te fietsen

Iedereen weet dat fietsen gezond is, maar tot nu toe was niet bekend hoe gezond fietsen precies is. Uit onderzoek van de Universiteit van Utrecht blijkt nu dat je voor elk uur dat je fietst, gemiddeld ook een uur langer leeft. Goed nieuws voor de Tourrenners?

3 juli 2015

Een groep wegwielrenners tijdens wedstrijd in Eersel. — Peloton wielrennen.
Wikimedia Commons, Jan Weijers via CC BY-SA 3.0

In Nederland fietsen we gemiddeld meer dan een uur per week. Onderzoeker Carlijn Kamphuis en haar collega’s van de Universiteit Utrecht vroegen zich af wat dit voor effect heeft op de levensverwachting van de gemiddelde Nederlander. Om daar achter te komen combineerden zij data uit de computerprogramma’s Heat en Iomlifet met gegevens over de mobiliteit van Nederlanders van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

“Het is toeval,” zegt Kamphuis, “dat het onderzoek gepresenteerd wordt net nu de Tour de France begint. Maar wel een leuk toeval.”

Daling van het sterftecijfer

Uit een eerdere meta-analyse van acht studies bleek al een positief effect van fietsen op gezondheid. Het programma Heat (van de World Health Organisation) maakt met behulp van deze data een schatting van het sterftecijfer en hoeveel het daalt op basis van het gemiddelde aantal ‘fietsuren’ dat iemand maakt. Het gemiddelde werd berekend op basis van gegevens van 50.000 Nederlanders tussen de 20 en 90 jaar. Toen Kamphuis invoerde dat in Nederland per week gemiddeld 74 minuten gefietst wordt, bleek het sterftecijfer 10% gedaald ten opzichte van een niet-fietsende natie.

Een uur extra leven

Vervolgens gebruikten de Utrechtse onderzoekers Iomlifet, een spreadsheet systeem waarbij je de levensverwachting kan bepalen op basis van één of meerdere factoren, om met behulp van het nieuw verkregen sterftecijfer de nieuwe levensverwachting uit te rekenen.

Kamphuis: “We rekenden het half jaar dat mensen langer leven om naar minuten en toen zagen we dat dit min of meer gelijk was aan het aantal minuten dat een mens gemiddeld fietst in zijn leven!”

Hoe berekenen de onderzoekers dit?

De onderzoekers gebruikten gegevens van personen tussen de 20 en 90 jaar, niet van jonger. Voor de berekening nemen ze daarom aan dat Nederlanders fietsen van hun 20^e tot hun 90^e jaar en in totaal 70 fietsjaren hebben. De berekening gaat dan zo:
Nederlanders hebben volgens Kamphuis 70 fietsjaren, dat zijn 3640 weken. Zij fietsen 74 minuten/week x 3640 weken = 269360 minuten.
Dat is ongeveer evenveel minuten als er in een half jaar gaan: een half jaar is 182,5 dagen, dat is 4380 uur en dat is weer 262800 minuten.

Stokoude wielrenners

Op de vraag of wielrenners ook een uur ouder worden met ieder uur dat ze fietsen, reageert Kamphuis ontkennend. “Nee, helaas. De WHO (World Health Organisation) stelt dat er maximaal 450 minuten per week gezondheidswinst te behalen valt met fietsen (red: 7,5 uur per week). Je kunt wel zeggen dat 450 minuten per week tot ruim 3 jaar langer leven leidt. Maar daarna zijn er geen additionele gezondheidseffecten te verwachten. Verder zijn Tour de France-renners op veel punten niet te vergelijken met een gemiddeld persoon, dus valt het zelfs te betwijfelen of ze gemiddeld die 3 jaar langer leven.”

Theorie en werkelijkheid

Ieder uur dat je fietst, krijg je er aan dus het einde van je leven weer bij. In theorie: in werkelijkheid kun je die gemiddelde cijfers natuurlijk niet zo naar een individu terugrekenen. Dr. Ingrid Hendriksen werkt bij de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO). Ze doet onderzoek naar het effect van fietsen op ziekte en ziekteverzuim. Hendriksen zegt dat de berekeningen van de Utrechtse onderzoekers wel kloppen, maar dat je voorzichtig moet zijn met het interpreteren van de resultaten van het onderzoek. De onderzoekers zijn er bijvoorbeeld vanuit gegaan dat fietsen even gezond is voor 65 plussers als voor 20-jarigen. Alleen met die aanname konden ze hun gegevens in Heat invullen. Als die aanname niet klopt, dan zeggen de cijfers veel minder.

Toch denkt Hendriksen zelfs dat je met fietsen nog meer winst maakt dan een half jaar extra leven. Van fietsen leef je niet alleen langer, je wordt ook minder snel ziek. En dat levert de overheid ook wat op: minder ziekteverzuim. Zowel Kamphuis als Hendriksen hopen dan ook dat er in het buitenland meer gefietst gaat worden.