Marijke Naezer vertelt over Hanneke, een student met een hindernis die dit overwon

Hoe ga je om met school, studeren en promoveren als je te maken hebt met hindernissen, bijvoorbeeld omdat je ‘anders’ bent dan anderen, te maken hebt met psychische of lichamelijke uitdagingen, of omdat je een ingewikkelde thuissituatie hebt? Laat je inspireren door de stoere studenten in deze mini-reeks! Deze keer: Hanneke

5 september 2017

Hanneke (26) kampt al vanaf de middelbare school met psychische klachten. Tijdens haar studie psychologie loopt ze vast en wordt ze opgenomen in een instelling voor geestelijke gezondheidszorg.

Ze is negen maanden uit de running en loopt de nodige studievertraging op, om in de zomer van 2017 alsnog met klinkende cijfers af te studeren. In een interview legt ze uit hoe ze dankzij haar opname een betere psycholoog is geworden.

Allemansvriend

De basisschool levert voor Hanneke weinig problemen op: ze heeft plezier in het leren en vindt gemakkelijk aansluiting bij haar klasgenoten. ‘Ik mocht altijd anderen helpen, bijvoorbeeld als ze hun werk niet afkregen. Ik was een allemansvriend, was ook vrienden met de ‘kneusjes’. En dat voelde goed.’

Al heel jong weet ze dat ze psychologie wil gaan studeren: ‘Ik heb die rol altijd al fijn gevonden: mensen helpen, een luisterend oor bieden, hen proberen te begrijpen, het mooie zien in iedereen.’

De overgang naar de middelbare school valt Hanneke echter tegen. Ze vindt het moeilijk om te wennen aan de nieuwe manier van leren en is niet langer de snelste van de klas. In tegendeel: ze kan zelf wel wat extra hulp gebruiken. ‘Ieder jaar weer dacht ik: ik haal het niet.’

Middelbare scholiere Yanaiza vertelt op YouTube over haar ervaringen met de overgang naar het vervolgonderwijs en geeft praktische tips.

Identiteitscrisis

Ook mist Hanneke aansluiting bij de andere leerlingen: ‘Iedereen kende wel iemand van de basisschool, terwijl ik helemaal alleen was. En ik was een plattelandsmeisje, daar maakten ze grapjes over. Ik werd onzeker en had het gevoel dat ik er niet echt bij hoorde.’ Ze voelt zich ongelukkig en gaat steeds vaker spijbelen. Als ze wel naar school gaat, wil ze het liefst onzichtbaar zijn: ‘Ik droeg een groot vest waarin ik me kon verstoppen. Dat zegt genoeg over mijn gemoedstoestand.’ Achteraf ziet ze dat haar toenmalige vriendje ook een rol speelde: ‘Hij was helemaal niet goed voor me en maakte me heel onzeker. Maar ik dacht: ik ben blij dat ik hem in ieder geval heb, anders heb ik helemaal niemand.’

‘Ik droeg een groot vest waarin ik me kon verstoppen.’
Pixabay CC0

Op haar veertiende komt Hanneke voor het eerst bij een psycholoog: ‘Die pikte niet goed op dat ik in een destructieve relatie zat en constateerde dat ik een identiteitscrisis had. Ik dacht: ‘dat heeft toch iedere puber?’’ De gesprekken bieden geen handvatten om haar problemen aan te pakken, hoewel ze op haar vijftiende wel de verkering met haar vriendje beëindigt. Ook een tweede psycholoog, waar Hanneke heen gaat als ze 16 is, biedt weinig soelaas: ‘Ik had het gevoel dat ik niks waard was. Daar hadden de gesprekken over moeten gaan. In plaats daarvan kreeg ik therapie voor sociale fobie. Even ging het wat beter, maar op de lange termijn had het geen effect.’ Ondanks alles slaagt Hanneke voor haar eindexamen en wordt ze ingeloot voor de opleiding psychologie aan de Radboud Universiteit.

Zwanger

Vlak na haar eindexamen komt Hanneke erachter dat ze zwanger is. Ze kiest voor een abortus: ‘Achteraf gezien heb ik daar niet echt over nagedacht, maar heb ik gewoon gedaan wat mijn vriend wilde.’ Ze praat er met bijna niemand over en voelt zich diep ongelukkig. ‘En toen moest ik met mijn studie beginnen, waar ik helemaal niet toe in staat was. Ik voelde me heel ver van de normale wereld afstaan.’

Ze redt het niet om aan alle verplichtingen te voldoen en komt terecht bij de studieadviseur, aan wie ze uitlegt dat ze ‘lui’ is. De studieadviseur vermoedt dat er iets anders aan de hand is en verwijst Hanneke door naar een psycholoog in Arnhem. Ook hier krijgt ze niet de hulp die ze nodig heeft, mede doordat ze inmiddels een stevige façade heeft opgebouwd, waardoor het lijkt alsof het goed met haar gaat.

Opname

Tijdens haar master gaat het helemaal mis: ‘Ik koos cognitieve neurowetenschappen, een moeilijke master met superslimme medestudenten. Het was leuk en uitdagend, maar ik moest weer opnieuw vrienden maken, ergens bij proberen te horen, en mezelf bewijzen op hoog niveau. Uiteindelijk werd ik zo ongelukkig dat ik een eind aan mijn leven wilde maken. Ik had zelfs al bedacht hoe ik aan pillen kon komen. Ik dacht: nu moet ik echt hulp gaan zoeken.’

Hanneke komt terecht in het Centrum voor Psychotherapie (CvP) in Lunteren, waar ze een duidelijke diagnose krijgt met bijbehorend behandelplan: een negen maanden durende opname. ‘Ik was heel blij: eindelijk was er duidelijkheid en erkenning dat er echt iets aan de hand was. Maar ik moest ook mijn studie stopzetten, mijn leven stilzetten. Daar moest ik wel even aan wennen.’

Gelukkig krijgt ze positieve reacties van haar studiegenoten en familie, en helpt de universiteit met het regelen van praktische zaken als studiefinanciering. Duidelijke afspraken geven haar de nodige rust: ‘Ik wilde aan mezelf werken en verder even niks. Ik ben heel duidelijk geweest naar de universiteit, dat ik negen maanden niet bereikbaar zou zijn. Daardoor kon ik met een gerust hart alles achterlaten.’

Hanneke tijdens haar therapie bij het CvP, waar ze graag tijd doorbrengt in de moestuin.Hanneke voor NEMO Kennislink

In Lunteren wordt eindelijk door Hannekes vrolijke masker heen geprikt. Er wordt aandacht besteed aan haar gebrek aan zelfwaardering en ze krijgt verschillende soorten therapie om hiermee om te gaan. Aan het eind van haar behandeling besluit ze een andere master te gaan doen. ‘Ik wilde eigenlijk al vanaf de basisschool gezondheidszorgpsychologie gaan doen. Maar ik had dat weggestreept, omdat ik door mijn eigen ervaringen geen vertrouwen meer had in de hulpverlening. Bovendien was ik bang dat ik het niet zou kunnen, terwijl het mijn diepste wens was. Als dat mis zou gaan, zou ik breken. Vanuit die angst ben ik iets anders gaan doen. Met het groeien van mijn zelfvertrouwen en mijn vertrouwen in de hulpverlening, durfde ik het alsnog te proberen.’

Hanneke is niet de enige die van opleiding wisselde. In dit filmpje vertelt Anna Nooshin hoe ze de verkeerde studie koos, daarmee stopte en alsnog haar hart volgde. Ze sluit de video af met een aantal zinvolle tips.

Een betere psycholoog

Na negen maanden therapie begint Hanneke met de nieuwe master. ‘Het was heel raar om weer terug te komen op de universiteit. Ik moest weer “normaal” zijn, maar voelde me echt nog patiënt. En ik had nog steeds dezelfde angsten, dus ik moest bedenken: hoe ga ik dit vormgeven?’

Ze merkt echter ook dat ze door haar eigen ervaringen een grote bijdrage kan leveren aan de werkgroepen: ‘Medestudenten zeiden soms dingen waar ik boos van werd. Dan zeiden ze bijvoorbeeld: “Oei, maar dat is ook een borderliner, daar kun je het nooit goed bij doen.” En ik kon dan uitleggen dat diegene misschien op een bepaalde manier reageerde omdat hij miskend is.’ Haar verhaal confronteert studiegenoten met hun vooroordelen: ‘Het is geen wij-zij kwestie, alsof ‘zij’ [cliënten] helemaal gehandicapt zijn en ‘wij’ [hulpverleners] helemaal normaal’ (zie ook Samen Sterk Tegen Stigma)

Door haar ervaringen kan Hanneke een grote bijdrage leveren aan de werkgroepen op de universiteit.

De magie van psychologie

Inmiddels is Hanneke met prachtige cijfers afgestudeerd en werkt ze als vrijwilliger bij Sensoor, waar ze een luisterend oor biedt aan mensen die hier behoefte aan hebben. ‘Dat luisterende oor heeft voor mij het verschil gemaakt. Daarin zit volgens mij de magie van psychologie.’ Het liefst zou ze een baan als hulpverlener combineren met een vervolgopleiding tot GZ-psycholoog en, daarna, psychotherapeut.

Omdat ze een aantal jaren studievertraging opliep, is ze wat ouder dan de gemiddelde afgestudeerde psycholoog. ‘Dat is jammer en soms pijnlijk, maar door mijn ervaringen ben ik ook volwassener geworden: ik heb veel geleerd over mezelf en ben zelfverzekerder. En ik ben een betere psycholoog, met veel kennis over complexe problematiek en de behandeling daarvan.’

Hanneke heeft lang getwijfeld of ze mee wilde werken aan een interview: ‘Ik krijg soms het advies om mijn verhaal niet aan iedereen te vertellen. Maar dan geef je dus de boodschap af dat je je moet schamen als je psychische hulp zoekt. Terwijl ik heel erg geloof dat herstel mogelijk is en dat therapie niet iets is om je voor te schamen. Door mijn openheid laat ik dat ook zien. Als een organisatie me hierom niet aanneemt, dan wil ik daar sowieso niet werken.’

Geïnteresseerde werkgevers kunnen zich melden bij de auteur van dit artikel, die hen graag in contact brengt met deze gedreven, (ervarings)deskundige, maatschappijkritische en betrokken psycholoog.