Hoe eet jij je gezond oud?

Na twee blokuren Engels heb je schreeuwende honger en verlekkerd kijk je in je broodtrommel. Daar liggen twee broodjes met zweterige kaas en twee kleffe broodjes pindakaas te wachten om in je buik te verdwijnen. Maar de aanblik van die kleffe hap maakt dat je trek verdwijnt als sneeuw voor de zon. Ga je voor de pindakaasboterhammen die je vanochtend hebt gesmeerd, of snel even naar de supermarkt vlakbij je school? Je twijfelt, en je maag rammelt steeds harder. “Ga je mee een patatje scoren omdat we allebei een voldoende hadden voor Engels?”, vraagt je beste vriend. Dat hoeft hij geen twee keer te zeggen, want het water loopt je in de mond. Je broodtrommel gaat lekker weer dicht.

Dat je gezond moet eten om gezond te blijven, dat weten de meeste scholieren ook wel. Maar waarom is het nou zo moeilijk om gezond te eten? Wat kan jongeren nou motiveren? Dat zochten wij uit, samen met een expertpanel.

We brachten verschillende professionals samen met expertise op het gebied van voeding, gezondheid, duurzaamheid en/of onderwijs. Samen weet je namelijk meer dan alleen.

In vijf verschillende focusgroepen kwam hun kennis samen: wat weten zij, vanuit hun ervaring, over de factoren die het eetgedrag van tieners beïnvloeden? Daarbij dachten we verder dan enkel factoren die binnen jezelf liggen, zoals kennis en vaardigheden. We spraken ook over invloeden vanuit de omgeving, die buiten jezelf liggen. Denk bijvoorbeeld aan de rol van vrienden, snackbars op straat, de prijs van eten.

Uit deze gesprekken kwam een heel groot model vol factoren tevoorschijn, zoals je kunt zien op de afbeelding hieronder. Als dit je resultaten zijn, dan voel je je als onderzoeker opeens even machteloos. Want het zijn zoveel verschillende invloeden. En wat zegt dit nou eigenlijk? Waar moeten we ooit beginnen als we hier verandering in willen brengen?

Precies die vraag stelden we ook aan onze experts. We vroegen ons panel welke factoren zij zouden aanpakken om een programma/interventie op te stellen binnen de middelbare school. Drie factoren sprongen eruit.

Sociale invloeden: de rol van vrienden

De tienertijd is een bijzondere fase. Terwijl je ouders/verzorgers je als kind voornamelijk beïnvloeden, spelen je vrienden tijdens je tienerjaren een groeiende rol. Daar wezen experts ons ook op. Groepsdruk zorgt er bijvoorbeeld voor dat je vaker ongezond eet. Maar leeftijdsgenoten kunnen juist ook een voorbeeldrol hebben.

De verleidelijke voedselomgeving

Terwijl je als kind met name je eten thuis eet of je boterhammetjes meeneemt naar school, wordt als tiener je voedselomgeving ineens veel groter. Natuurlijk eet je nog steeds veel thuis, maar opeens is daar ook de schoolkantine, de snoepautomaat, de supermarkt om de hoek van de school en de snackbar die je tegenkomt op de fiets naar school. En vaak zijn de eettentjes en winkels rondom school niet even gezond. Het is dan ook niet gek dat dit ervoor zorgt dat je in de pauze of na schooltijd nog even een lekkere snack scoort.

Groeiende autonomie

In de tienertijd krijg je steeds meer ruimte om eigen keuzes te maken. Je bent geen kind meer en wil ook weleens zelf kiezen wat je eet. Ongezonde keuzes passen in die zin goed bij deze leeftijdsperiode: je wilt je eigen mening vormen en dus misschien even niet luisteren naar de regels van je ouders. Je wilt zelf eens wat eten gaan halen in een tussenuur in plaats van je meegenomen boterhammetjes opeten. Die zelfstandigheid kan juist ook leiden tot gezondere en duurzamere eetkeuzes, bijvoorbeeld omdat je zelf graag fit wilt zijn of geen vlees meer wilt eten. De kern hier is in ieder geval: in deze leeftijd houd je ervan als je voelt dat je zelf aan zet bent.

Gezond oud worden? Begin jong!

Als we willen dat we later gezond oud worden, dan helpt het ontzettend om al vroeg gezond te leren eten, dus ook als middelbare scholier. Het lijkt dan het meest veelbelovend om in te zetten op die sociale kant van eten (vooral met leeftijdsgenoten), de voedselomgeving en rekening te houden met de autonomie van een tiener. Hoe we dat dan precies moeten doen, dat zoeken we nog uit.

Wat zou jij doen? Stem op de poll!